بازی درمانی یکی از روش های روان درمانی می‌باشد که به درمان اختلالات اضطرابی، روانی، افزایش توانمندی، سازگاری و مهارت کودکان کمک می‌کند. در واقع درمانگران با تناسب به سن کودک از بازی برای درمان استفاده می‌کنند. استفاده از این روش درمانی به درمانگر کمک می کند تا به رفتارها عواطف و احساسات درونی کودک پی‌ببرند و برای سلامت روانی رشد و تربیت سالم به والدین آنها کمک کند. این روش عموماً به صورت فردی و گروهی انجام می‌شود. همچنین والدین نیز بعد از مدتی می‌توانند با انجام این بازی ها در خانه به ارتقای توانمندی ذهنی و جسمی ارتباطی و فرزندشان کمک کنند.

اهمیت بازی کودکان

بازی کردن یک مسئله ساده نیست که بتوان به راحتی از آن عبور کرد. کودکان در بازی نیاز های حسی حرکتی شان برآورده می شود، انرژی شان را تخلیه می‌کند و به آرامش می‌رسند. در صورتی که این انرژی امکان بروز پیدا نکند احتمالاً به افسردگی اضطراب و پرتحرکی تبدیل می‌شود. بازی حتی به احساس صمیمیت کودکان کمک می‌کند و احساس امنیت که برای رشد مهم و ضروری است را در آن‌ها شکل می‌دهد. همچنین در بازی ویژگی های رفتاری کودکان بروز پیدا می‌کند.

گاهی بزرگسالان بازی کودکان را صرفاً از جنبه سرگرمی و تفریح و یا راهی برای پر کردن زمان آنها می بینند. اما این تصور نادرست بازی درمانی است. بازی درمانی یک نوع روان درمانی است که از بازی برای ارزیابی، جلوگیری یا درمان چالش های روانی و اجتماعی کودک استفاده میشود.  در واقع بازی درمانی یک روش قوی برای رشد تخیل، خلاقیت و شناخت کودک و درمان مشکلات کودکان است

چرا بازی درمانی…؟

بعضی از کودکان در مورد برخی مسائل از جمله مهارت های شناختی و کلامی، دچار مشکل هستند.  گاهی غم و اندوه بسیار پیچیده میشود و کودک ممکن است مشکل خود را در ارتباط با افکار و احساسات خود نتواند به کلمات تبدیل کند و نتواند توصیف درستی از وضعیت روانی خود به والدین بگویید. بازی می تواند راهی برای کودکان باشد که هنگام اضطراب و یا مواقعی که حس خود را نمیتوانند به زبان بیاورنددر بازی به وسیله واکنش های خود به بازی درمانگر بسیاری از مسائل را بفهمانند. آنها می توانند صحنه های عملی را تجربه کنند، مشکلات خاصی را حل کنند یا شخصیت هایی را ایجاد کنند که احساسات خود را با آن ها به اشتراک می گذارند.

بازی درمانی برای کدام کودکان مناسب است؟

در واقع همه بچه ها. این باور که همیشه بچهای دارای اختلال به بازی درمانی نیاز دارند باوری اشتباه است.بازی درمانی به بسیاری از کودکان برای رشد مهارت ها و پرورش استعداد هایشان مثل روابط عمومی ، اعتماد به نفس، دست ورزی، نه گفتن و… کمک میکند.

اما کودکانی که بعضاً و در مقاطعی دچار بحران عاطفی یا مشکلات جدی تری شده اند مثل:

•  بی توجهی
•  خشونت خانوادگی
•  طلاق، جدایی یا سایر تغییرات اینچنینی در وضعیت خانوادگی
•  سوختگی شدید یا مشکلات ظاهری دیگر
•  بیماری های مزمن
• ناشنوایی و یا دیگر چالش های فیزیکی
•  غم و اندوه ناشی از افسردگی
• بستری شدن
• ناتوانی های یادگیری یا سایر چالش های ذهنی
• اضطراب

شده اند قطعا به بازی درمانی نیاز دارند.

اغلب کودکانی که نیاز به کمک دارند، صفات و رفتارهای زیر را بروز می دهند:

• عملکرد تحصیلی ضعیف
• رابطه ضعیف با همسالان یا خواهران و برادران
• انفعال، بی اشتیاقی
•  شب ادراری علی رغم آموزش استفاده از توالت
•  مشکلات خواندن
•  نارسایی در تعامل اجتماعی
•  مشکلات گفتاری
•  اجتناب از صحبت کردن
• کنجکاوی در جنسیت
• اضطراب بیش از حد، خشم، غم و اندوه و تشویش
• ترس
• رفتار و عملکرد تهاجمی
• ناخن جویدن

تشخیص اینکه آیا یک کودک نیاز به کمک حرفه ای دارد یا خیر همیشه آسان نیست. برای راهنمایی بهتر است از بازی درمانگر یا یک روانشناس کودک مرکز مشاوره شکرانه کمک بگیرید.

جلسات بازی درمانی به چه صورت است؟

هفته یکبار انجام می‌شود و در صورت نیاز اگر درمانگر تشخیص دهد ممکن است تا دو بار در هفته انجام شود. هر جلسه مشاوره کودک عموما بین ۴۵ دقیقه تا ۶۰ دقیقه است. اما از آنجایی که کودکان زود تر خسته می‌شوند عموماً جلسات آنها ۴۵ دقیقه ای می‌باشد. جلسات بازی درمانی عموماً به صورت گروهی و فردی برگزار می‌شود. البته از بعد از شیوع ویروس کرونا جلسات عموماً به صورت فردی برگزار می‌شد. در این جلسات فرزند به تنهایی با درمانگر در اتاق قرار می گیرد و بازی هایی که تحت نظر درمانگر انتخاب شده است انجام می‌شود. در صورت نیاز در ابتدا یا انتهای جلسه، مشاور یک تایمی هم با پدر و مادر کودک صحبت می کند چرا که اگر مشکل از محیط باشد همه خانواده باید برای اصلاح رفتار تلاش کنند تا نتیجه دلخواه کسب شود و همچنین درمانگر مهارت های فرزند پروری را به والدین آموزش می‌دهد.

چه زمانی باید از بازی درمانی کمک بگیریم؟

این روش عموماً در کودکان بین ۳ تا ۱۲ سال استفاده می‌شود و برای مواردی همچون:

• اختلالات یادگیری
• تاخیر در رشد
• اختلالات پرخاشگری
• مشکلات رفتاری در مدرسه
• درس نخواندن
• اختلالات افسردگی، غم،اندوه
• بیماری های مزمن جسمانی، مراقبت‌های تسکینی، مواجه با فرآیندهای پزشکی.
• تروما
• حوادث طبیعی
• مشکلات خانوادگی
• طلاق و جدایی
• مرگ یکی از اعضای خانواده
• خشونت های خانگی
• بی توجهی
• سوء استفاده
• اختلالات خوردن
• اختلال توالت رفتن
• طیف اوتیسم
• اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز
• وسواس انجام ندادن تکالیف
• لجبازی