چگونه قوانین را به کودک خود آموزش دهیم؟

همه افراد به خصوص کودکان باید یکسری محدودیتها و قوانین را پذیرفته و قبول کنند و هر زمانی که فرد امکان دسترسی به خواسته ها و تمایلات خود را ندارد باید قادر باشد ناکامی و شکست را بپذیرد. مواجه شدن با موقعیتهای شکست، ناکامی و کنترل آنها در کودکان ممکن است برای والدین کار سختی باشد، اما روشهای موثری وجود دارد که می تواند به کودکان کمک کند تا یاد بگیرند که در این موقعیتها چگونه خود را کنترل کنند (خویشتنداری) و به راحتی وضعیت بحرانی ناکامی و شکست را پشت سر گذارند.

*لازم است که والدین در مقابل رفتارهای نامناسب کودک از بازخوردهای فوری، همیشگی و قاطع استفاده کنند تا کودکان به تدریج مهارت و توانایی کنترل بر خود را بدست آورند.*

این بدان معناست که لازم است والدین در مورد یک رفتار نامناسب همیشه یک پاسخ ثابت داشته باشند. یکسان بودن پاسخ والدین باعث یادگیری رفتار صحیح توسط کودک می گردد. تغییر نظرات والدین از یک زمان به زمان دیگر یا اختلاف بین والدین در رابطه با یک رفتار نامناسب باعث سردرگمی و در بعضی مواقع سوء استفاده کودک و ادامه رفتار نادرست می شود.
نکته مهم: برای اینکه کودک بداند والدین و دیگران از او چه انتظاری دارند و چگونه باید رفتار کند لازم است که حدود و قوانین برایش مشخص شود تا در چهارچوب آنها رفتار نماید.

اصول مهم در تعیین قوانین

 قوانین باید به صورت مثبت بیان شوند و به کودکان بگویند که «چه کاری را باید انجام دهند». به جای آنکه «چه کاری را انجام ندهند». به عنوان مثال «آرام راه برو» به جای «ندو».

 هرچه قوانین ساده تر باشند، انجام آنها برای کودک راحت تر است.

 قوانین باید قابل تقویت شدن باشند. لازم است در صورت عدم رعایت قانون پیامدی برای آن در نظر گرفت. (مثلاً محروم شدن از دیدن کارتون تلویزیون به دنبال انجام یک کار اشتباه).

 در طی یک جلسه خانوادگی در مورد برخی از قوانین با خانواده تصمیم گیری کنید.

 از بحث مستقیم برای برخورد با قانون شکنی استفاده کنید.

 زمانی که کودک یکی از قوانین اساسی خانه را فراموش می کند می توان از بحث مستقیم استفاده کرد. برای انجام این کار باید این سلسله مراتب را انجام داد:

۱- توجه کودک

۲- گفتن مشکل به کودک به صورت توضیح مختصر که چرا این یک مشکل است.

۳- توضیح یا درخواست از کودک برای انجام یک رفتار مناسب، سپس رفتار مناسب تمرین شود.

*در مقابل رفتار نامطلوب کودک، باید از بازخوردهای فوری، مستمر و قاطع استفاده کنید.*

نکته: سعی کنید زمانی که می خواهید در مورد قوانین خانواده تصمیم گیری کنید، کودک را نیز در تصمیم گیری خود دخالت دهید.

*قوانین اگر برای کودک ساده و قابل فهم باشند، انجام آنها راحتر خواهد بود.*

بعضی از نکات مهم در ارتباط با تربیت فرزند

بعضی از باورها در زمینه تربیت کودکان می تواند بسیار مخرب بوده و باعث بروز مشکلات در روابط والدین و کودکان شود، در اینجا به بعضی از انها اشاره می گردد.

* تعدادی از والدین فکر می کنند کودک رفتار نامناسب را فقط به این جهت انجام می دهد که آنها را اذیت کند. با این تفکر کودک مقصر شناخته می شود و باعث بروز یک خشم شدید از طرف پدر و مادر می گردد.

* والدین بعضی از رفتارهای نامناسب کودک را موقتی و زودگذر می دانند و در نتیجه آنها را از برخورد سریع با آن رفتار غلط باز می دارد و زمانی در صدد تغییر رفتار بر می آیند که شدید و طولانی مدت شده و در نتیجه کنترل آن نیز مشکل تر شده است.

* همه این مشکلات به خاطر من است.

این جمله ای است که ممکن است والدین در زمان بروز یک رفتار اشتباه از جانب فرزند به ذهنشان خطور کند. در اینجا والدین خود را مقصر می دانند و در نتیجه احساس گناه و افسردگی و اضطراب پیدا می کنند. این حالات تحمل آنان را کم کرده و باعث بروز واکنشهای عصبی شدیدتری می شود.

* بسیاری از والدین انتظارات غیر واقع بینانه ای از کودکان خود دارند که با سطح رشد کودکان متناسب نیست. این والدین کودکان را بالغین کوچکی می دانند که همه تواناییهای بالغین را دارا هستند. برای مثال: کودک ۲ ساله بتواند به خوبی و با تمیزی کامل با قاشق و چنگال غذای خود را بخورد و یا کودک زیر ۶ سال بتواند، ساعتها پیاده روی و خرید کردن با پدر و مادر را تحمل کند یا قادر باشد ساعتها در میهمانی مرتب و ساکت بنشیند. هیچکدام از این انتظارات با سطح رشد کودک هماهنگی ندارد.

* بعضی از والدین توقع زیادی از کودکان خود دارند. یعنی دوست دارند که کودکانشان عالی و کامل باشند. در این صورت است که با دیدن بعضی از رفتارهای کودک که حتی می تواند متناسب با سن او باشد، بر افروخته و عصبانی می شوند.

* بعضی از والدین فکر می کنند خود کودک تا بتدریج و به مرور زمان و به طور خودکار (بدون آموزش و تمرین) مهارتهای لازم را کسب می کند. باید توجه داشت که ممکن است بعضی از یادگیریها بدون آموزش و از طریق مشاهده صورت گیرد، ولی بیشتر مهارتها نیاز به آموزش فعال، تمرین و صرف وقت از سوی والدین و کودک دارند.

*کودکان بالغین کوچک نیستند و توانایی آنها متناسب با سطح رشد فکری و جسمی آنان است.*

توجه داشته باشید:

 انتظار شما از فرزندتان باید با سن او مطابقت داشته باشد.

 کودکان با یکدیگر متفاوت هستند و تواناییهای آنها مشابه هم نیست.

 بروز خشم در مقابل اشتباهات کودکان ناشی از عدم آشنایی والدین با روش مناسب برخورد با کودک است.

 آگاهی از این مهارتها و روشها می تواند باعث بهبود روابط والدین و کودکان گردد.