ترس از تاریکی در کودکان
اگر صادقانه به مسئله ترس از تاریکی در کودکان بنگریم، به این نتیجه می رسیم که همه ما در دوره ای از زندگی خود از این ترس رنج برده ایم؛ به گونه ای که حتی ممکن است ترس از تاریکی از کودکی تا بزرگسالی همراه ما باشد. با این تفاصیل، به جرأت می توان گفت شایع ترین ترس، ترس از تاریکی در کودکان است.
در بین مراجعینی که برای ترس از تاریکی از من مشاوره می خواهند، تقریبا همگی معتقدند که خود تاریکی هیچ ترسی ندارد؛ اما این که چیز ناشناخته ای در تاریکی وجود دارد که در کمین ما است، ما را می ترساند.
دکتر ماری دوبینز ، پزشک متخصص در حوزه رواشناسی کودک و خانواده می گوید : «عده ای از پدران و مادران متصور هستند که کودک آنان نباید هیچ هراسی داشته باشد و ترسیدن از هر چیزی را غیر عادی تصور می کنند. در حالیکه ترس، یک قسمت عادی از زندگی برای همه انسان ها در هر سن و سالی است.»
همه ما در طول روز مشغول جنگیدن با ترس های خود هستیم؛ گاهی فرد از تاریکی می ترسد یا گاهی فرد می ترسد در زندگی کاری خود ریسکی انجام دهد یا فردی دیگر از اینکه روند زندگی خود را تغییر دهد می ترسد.
به طور کلی، می توان گفت هر چیز جدیدی که قرار است امتحان کنیم، در ما ترسی به وجود می آورد. این ترس ناشی از آن است که آن چیز از قبل برای ما شناخته شده نبوده و ما تابحال آن را تجربه نکرده ایم.
ترس از تاریکی در کودکان چیست؟
ترس از تاریکی در کودکان یا «نیکتوفوبیا»، یکی از شایع‌ترین ترس‌ها در دوره کودکی است. در این حالت، کودک نسبت به فضاها و محیط‌های تاریک، خصوصاً در هنگام خواب شب، احساس ترس و نگرانی دارد. این ترس ممکن است به صورت موقتی در کودکان رخ دهد یا برخی از کودکان را در طول رشد همراهی کند. ترس از تاریکی، بیشترین شیوع خود را در سنین ۳ تا ۷ سالگی دارد.
در مواردی که ترس از تاریکی شدید بوده و منجر به بروز علائمی نظیر اضطراب، محدودیت‌های اجتماعی و مشکلات خواب در کودک گردد، مراجعه به روانشناس کودک و دریافت مشاوره و اقدامات درمانی مناسب، ضروری است.
دلیل ترس از تاریکی در کودکان چیست ؟
ترس کودک از تاریکی نیز به اقتضا سن او و اینکه او در حال رویارویی با اتفاقات جدید و احساسات تازه می باشد در او بوجود می آید . برای مثال کودکی که تا ۴ سالگی خود تجربه استراحت کردن در اتاق شخصی خود را ندارد و تا قبل از آن در آغوش والدین خود می خوابیده است ، حال وقتی او را در یک اتاق جداگانه تنها می گذاریم ، کودک را به نوعی اجبار به نوعی تجربه جدید می کنیم و آرام آرام سعی می کنیم به او بیاموزیم که تنهایی و تجربه کردن دو بال جداناشندنی برای هر انسانی است که تا پایان عمرش می باشد .
بنابراین اینکه کودک ما از تاریکی می ترسد یا اینکه می هراسد موجود ناشناخته ای در ماورای تاریکی باشد ، امری بسیار عادی و شایع در بین همه افرادی که در کره زمین زندگی می کنند می باشد .
ترس از تاریکی از چند سالگی در کودک آغاز می شود و تا به کی ادامه دارد ؟
کودکان اغلب از سن ۳ سالگی تجربه اینکه را در موقع خواب دارند و می توان گفت به طور میانگین ترس از تاریکی در کودکان از این سن آغاز می شود اما پایان ترس کودک از تاریکی به عوامل متعددی بستگی دارد .
گاهی تا ۵ یا ۶ سالگی فرد و گاهی نیز تا سنین بزرگسالی می تواند همراه فرد بماند و او را تا همیشه همراهی کند .
چه زمانی ترس کودک از تاریکی نگران کننده است ؟
توضیح دادیم که ترس از تاریکی بسیار همه گیر می باشد اما این ترس می تواند در بین کودکان با شدت های متفاوتی نمایان بشود . گاهی این ترس ها آنقدر جدی نیستند که از نفر سومی به اسم مشاوره استفاده بشود و با صحبت کردن با کودک در مورد احساسات او و واقعیت های زندگی می توان این ترس را در او از بین برد .
اما گاها در مواردی که ترس از تاریکی در کودک با شدت بیشتری رخ می دهد ، این ترس می تواند تمام زندگی یک خانواده را تحت تاثیر خود قرار بدهد .
هنگامی که ترس از تاریکی به کودک تسلط یابد باعث می شود تا قدرت ها و توانایی های او برای بازی کردن یا یاد گیری به شکل قابل توجهی کاهش یابد و حتی در تمام طول روز کودک با این ترس بجنگد و نتواند راه حلی برای آن پیدا کند .
در این موارد لزوم وجود مشاور و روانشناس کودک احساس می شود که والدین باید به طور جدی و با اهمیت بیشتری به این پدیده نگاه کنند .
ترس از تاریکی و سایر اختلالات روانی :
اگر والدین در زمان مناسبی برای کمک گرفتن از یک مشاور اقدام نکنند ، به میزانی این ترس در وجود کودک ریشه بدهد ، درمان آن نیز پچیده تر و سحت تر خواهد شد . در بین کودکانی که به ترس از تاریکی مبتلا هستند ، سایر اختلالات رفتاری و روانی مشاهده می شود .
از جمله این اختلالات می توان به :
- شب ادراری
- استرس
- مشکلات گفتاری و لکنت زبان
- افسردگی
- احساس گناه کودک
- اختلال یادگیری در کودکان
اشاره نمود که می تواند تلنگری برای پدر و مادرانی باشد که نسبت به اختلالات روانی کودک خود توجه چندانی ندارند و از اینکه ممکن است چه اتفاقاتی برای او بیفتد غافلند .
درمان ترس از تاریکی در کودک :
بسته به اینکه شدت رخ دادن این ترس در کودک چه مقدار باشد می توان درمانی متفاوت را برای آن در نظر گرفت که یکی از آنها درمان با روانشناس کودک و مشاور می باشد . و درمان دیگر برای شدت های پایین استفاده می شود که والدین باید زمینه هایی برای درمان ترس از تاریکی در کودک خود آماده نمایند و به کودک خود بیاموزند چگونه با مشکلات و ترس های خود مقابله نمایند .
به کودک خود بیاموزید که شجاع باشد :
تحقیقات نشان می دهند که وقتی شما یک حس را در فردی برانگیخته نمایید باعث می شوید تا او با خیال راحت تری و با امنیت بیشتری به جنگ دغدغه های خود برود و کودکی که جز والدین خود کسی را ندارد که به او حس مقابله با ترس ها را به او ببخشد ، والدین باید به تلقین این حس به او کمک کنند .
با کودک خود بررسی کنید :
بعضی اوقات باید حس همزاد پنداری را در فردی ایجاد کرد تا به لایه های فکری او دست یافت .
برای مثال وقتی کودک از تاریکی درون کمد می هراسد به او بگویید:“انگار درست فکر می کنی بیا تا با هم بررسی کنیم چه چیزی قرار دارد ؟”
وقتی با او به این بررسی می روید ، کودک را کاملا متوجه می کنید که این ترس در شما هم وجود دارد اما در حقیقت چیزی برای ترسیدن درون کمد تاریک وجود ندارد . و این کار جزو مهم ترین اقدامات در جهت درمان ترس از تاریکی در کودکان می باشد.
به کودک خود اجازه بیان بدهید :
گاهی پدر مادران آنقدر این احساسات را در کودک مسخره و نا پسند میپندارند که حتی اجازه بیان این ترس ها را از کودک خود می گیرند ، ولی حداقل حقی که می توان برای یک کودک قائل شد آن است که به او اجازه بدهیم تا احساسات خود را بیان نمایند .
درمان ترس از تاریکی در کودک به کمی شناخت بیشتر از ذهن کودک دارد که اگر پدر و مادر نتواند این شناخت را به دست بیاورند باید با مشاور و روانشناس کودک مشورتی در این باره داشته باشند و این مشورت هر چه قدر سریعتر و با فرد با تجربه تری اتفاق بیفتد می توان این ترس را به شکل بهتری در کودک کنترل نمود و برای کمک به او به راه حل های بهتر و دقیق تری دست یافت .
