نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟

نوروفیدبک نوعی درمان مکمل و همچنین نوعی ابزار جدید و نوین برای بهبود اختلالات روان‍پزشکی است.

روش نوروفیدبک، برای کنترل یا اصلاح امواجی مورد استفاده قرار می‌گیرد، که به مغز فرستاده می‌شود.

نوروفیدبک تراپی چگونه انجام می‌شود؟

در این روش، درمانگر با تغییر امواج الکتریسیته مغزی، به فرد کمک می‌کند که در شرایط مختلف، چگونه امواج ناهنجار را به حالت هنجار و خود تنظیمی تبدیل کند. به این ترتیب، ابتدا الکترود، که سنسورهای حساسی هستند، روی پوست سر شما قرار می‌گیرد. در مدت قرارگیری الکترود روی سر شما، فعالیت الکتریکی مغزتان را به صورت امواج مغزی ثبت‌ می‌کنند. اغلب این امواج را در حالتی ثبت می‌کنند که شما مشغول دیدن یک فیلم یا انجام یک بازی کامپیوتری و یا شنیدن موسیقی هستید.

سپس با تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم، داده می‌شود، و به اصطلاح با هدایت فیلم، به شما کمک می‌کند امواج مغزی خود را اصلاح کنید. این تغییرات هم راستا با هدفی است که شما و درمانگر قصد دارید به آن برسید. به این ترتیب فعالیت و عملکرد مغز را به فرم طبیعی با هم هماهنگ می‌کنید. مثلا اگر در طول بازی، به شرایط اضطراب برسید، شما آموزش می‌بینید که چگونه در شرایط قرارگیری در اضطراب، آرامش را جایگزین آن کنید.

نحوه عملکرد نوروفیدبک چگونه است؟

در ابتدا تغییرات در امواج مغزی به صورت گذرا و موقت است اما با تکرار جلسات و تقویت فعالیت امواج مغزی که سالم ترهستند توسط درمانگر تغییرات به صورت پایدار و به تدریج شرطی می شوند. می توان گفت همه پژوهشگران حوزه نوروفیدبک با این امر که یادگیری نوروفیدبک مانند یادگیری یک مهارت است موافق هستند. لوبار آموختن نورورفیدبک را به یادگیری دوچرخه سواری تشبیه کرده است. در واقع نوروفیدبک به افراد کمک می کند تا امواج مغزی خود را در بهترین حالت تنظیم کنند تا بهترین عملکرد را داشته باشند.

نوروفیدبک برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

خدمات نوروفیدبک، روی افراد و بیماری‌هایی کاربرد دارد، که از اختلالات هیجانی رنج می‌برند. اینکه با توجه به وضعیت فرد، چه امواجی در مغز او کاهش یا افزایش پیدا کند، بستگی به متخصص درمانگر شما دارد. از اختلال مربوط به کمبود توجه تا درمان آسیب‌های سکته مغزی، نمونه موثری از کاربردهای نوروفیدبک است. به طور خلاصه این روش درمانی، در اختلالات زیر موثر است:

• اختلالات خواب
• اختلالات کمبود توجه/ بیش فعالی(ADHD)
• اختلالات یادگیری
• صرع و سکته مغزی
• سردردهای میگرنی
• افسردگی مزمن
• سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد
• اضطراب
• وسواس
• سندروم پای بی‌قرار
• اختلالات مربوط به حافظه بلند مدت و کوتاه مدت
• بهبود تمرکز
• نوروفیدبک برای ترک اعتیاد

روش‌های یادگیری تغییر امواج مغز در نوروبیوفیدبک

یادگیری تغییر امواج مغز در نوروفیدبک به ۳ روش صورت می گیرد، که عبارتندند از:

1. یادگیری نیمه هوشیار
2. یادگیری هوشیار
3. رشد ویژگی انعطاف‌پذیری در مسیر‌های عصبی مغزی

یادگیری نیمه هوشیار

در یادگیری نیمه هوشیار، مغز به شکلی غیر ارادی و خودکار، شناخت بیشتری از خود به دست می‌آورد و به تدریج به ایجاد تغییرات مطلوب به منظور حفظ میزان مناسبی از امواج مدنظر درمانگر می‌پردازد.

اما فرد بدون اینکه آگاهانه تغییری را حس کند، تنها به تماشا یا شنیدن صداها گوش فرا می‌سپارد.

یادگیری هوشیار

یادگیری هوشیار زمانی است که ارتباطی هوشیار بین تغییرات به وجود آمده در نشانه‎های هدف و احساس درونی فرد ایجاد می‎شود.

مزایای استفاده از دستگاه نوروفیدبک

در نوروفیدبک، تغییراتی که به مغز شما اعمال می‌شود، فقط از طریق تمرین صورت می‌گیرد. بنابراین عارضه‌ای برایتان ندارد. از جمله مزایای استفاده از دستگاه نوروفیدبک می‌توان گفت که در این روش فرد هیچ دردی را حس نخواهد کرد. درمان با دستگاه نوروفیدبک، برای کودکان نیز جالب است چون با دستگاهی روبرو هستند که حالت بازی دارد. در نتیجه روال درمانی آن‌ها راحت‌تر پیش می‌رود.

منابع